De Bank van Spanje heeft dinsdag aanbevolen om een middellange termijnplan op te stellen met aanpassingsmaatregelen ter compensatie van de hoge schuld, de hoogste in vele decennia, die de coronavirus gezondheidscrisis zal achterlaten.
De voorgestelde fiscale aanpassingen, die later zullen worden aangenomen, omvatten het verhogen van een aantal belastingen. De centrale bank richt zich specifiek op de verlaagde tarieven van de belasting over de toegevoegde waarde (btw), op speciale belastingen, met name milieuheffingen, waar veel ruimte is voor actie – en op het dichten van bestaande mazen in de vennootschapsbelasting.
In haar jaarverslag beveelt de instelling ook aan om de voorstellen voor herziening van de overheidsuitgaven van Airef, een overheidsinstelling die toezicht houdt op de fiscale verantwoordelijkheid, over te nemen. Daarnaast stelt het hervormingen van het stelsel van de sociale zekerheid voor om de openbare pensioenen te waarborgen, die worden belemmerd door een hoog tekort.
“Een ambitieus programma is nodig om de meerjarige begrotingsmarge binnen een groeistrategie en op een geleidelijke manier te reconstrueren”, aldus het rapport.
De aankondiging viel samen met nieuwe cijfers die de economische impact van de Covid-19-pandemie in Spanje illustreren . Dinsdag bevestigde het Instituto Nacional de Estadística (INE) dat het bruto binnenlands product (bbp) tussen januari en maart met 5,2% kromp als gevolg van de lockdown.
Dit is het slechtste cijfer in de INE-administratie, die teruggaat tot 1970. Het dichtste was het eerste kwartaal van 2009, tijdens de vorige economische crisis, toen de Spaanse economie met 2,6% kromp, de helft minder van dit jaar. Volgens berekeningen van historici is het aantal alleen vergelijkbaar met de naoorlogse jaren halverwege de twintigste eeuw.
En als de gegevens over het eerste kwartaal slecht zijn, zal het tweede kwartaal naar verwachting slechter zijn, aangezien het twee weken omvat waarin de economie bijna tot stilstand kwam voordat de lockdown maatregelen geleidelijk weer werden opgeheven. Zolang er geen officiële cijfers zijn verstrekt, schatte de Spaanse Bank dat de economie tussen april en juni met ongeveer 20% is gedaald.
De lockdown, een van de werelds strengste, had ook een ander effect: tussen januari en maart gaven mensen minder uit en het spaarquote van huishoudens steeg tot 11,2% van het beschikbare inkomen, het hoogste cijfer sinds het derde kwartaal van 2009, toen Spanje door een diepe economische crisis ging.
Terwijl Kristalina Georgieva, het hoofd van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), regeringen onlangs zegde om “zoveel mogelijk uit te geven”, heeft de gouverneur van de Bank van Spanje, Pablo Hernández de Cos, alleen gezegd dat “een voortijdige stopzetting van de stimuleringsmaatregelen” het risico op langdurige schade zou vergroten. “
Ondanks de voorzichtige tonen blijft de boodschap duidelijk: de strikte bezuinigingsmaatregelen die tien jaar geleden tijdens de economische crisis zijn ingevoerd en die als een van de meest rampzalige periodes in het Europese economische beleid zijn neergekomen, zullen niet opnieuw worden aangenomen.
“Op dit moment staat het buiten kijf dat het begrotingsbeleid resoluut moet handelen om banen en bedrijven te redden om zo enorme sociale en economische kosten op de middellange tot lange termijn te voorkomen”, aldus Hernández de Cos.
Maar hoewel het nu niet het juiste moment is om bezuinigingen door te voeren of belastingen te verhogen om de stijgende schulden- en tekortniveaus aan te pakken, zal die dag onverbiddelijk komen en de Spaanse Bank wil er klaar voor zijn.
“Als de crisis eenmaal is overwonnen, bevinden we ons in de afgelopen decennia met de hoogste overheidsschuld. We zullen dan moeten doorgaan met diepgaande begrotingshervormingen om de schuldenlast te verminderen en enige marge te laten om eventuele toekomstige problemen het hoofd te bieden ”, aldus de gouverneur.
“Zodra het herstel is ingezet, zal het nodig zijn om een programma voor begrotingsconsolidatie te implementeren om de dynamiek van de overheidsschuld / BBP-ratio te veranderen”, voegde de directeur van beleidsstudies van de instelling, Óscar Arce, toe aan de presentatie van het rapport.
Bij gebrek aan een fiscale inspanning, waarschuwde hij, zou deze ratio zelfs in het beste geval kunnen oplopen tot meer dan 110% van het BBP in 2030, na 120% dit jaar te hebben bereikt. Als Spanje daarentegen “een structurele begrotingsinspanning” onderneemt en de EU-tekortdoelstelling van minder dan 3% van het BBP bereikt, zou de schuld onder 100% van de economische output van Spanje vallen.